تعریف و نمونه‌هایی از تقطیع پاراگراف‌بندی در نثر و نگارش
امروزه از تقطیع پاراگراف‌بندی نه تنها برای سهولت چاپ‌گرها استفاده می‌شود بلکه برای آسایش و راحتی خوانندگان متون نیز استفاده می‌شود
نویسنده: ریچارد نوردکوئیست
مترجم: اسدالله جعفری(پژمان)
منبع: سازمان اندیشه
این موضوع یکی از مهم‌ترین موضوع در علائم نگارشی است
تقطیع پاراگراف‌بندی عبارت است از یک فاصله خط و یک تورفتگی و یا هم (هردو) که تقسیم‌بندی بین یک پاراگراف و پاراگراف بعدی را در یک متن مشخص می‌کند. این عبارت به عنوان «پاراگراف‌بندی و وقفه هم‌تراز» نیز شناخته می‌شود. بنابراین؛ تقطیع پاراگراف‌بندی، معمولاً برای انتقال یک ایده به ایده دیگری در یک متن گسترده و از یک گوینده به گوینده دیگری در مبادلات گفت‌وگوها و کتابت به کار می‌رود. همان‌طوری که نوح لوکمن در «سبک خط-تیره» می‌گوید، تقطیع پاراگراف‌بندی «یکی از مهم‌ترین علائم نگارشی در دنیای نقطه‌گذاری است.»
تاریخچه تقطیع پاراگراف‌بندی
لوکمن در این مورد می‌گوید که تعداد کمی از خوانندگان تقطیع پاراگراف‌بندی را به عنوان یک علامت نقطه‌گذاری تصور می‌کنند که قطعاً همین‌طور است: «در زمان‌های قدیم هیچ پاراگرافی وجود نداشته – جملات به سادگی و بدون فاصله به یکدیگر متصل می‌شدند – اما با گذشت زمان متن به پاراگراف‌هایی متنوع تقسیم شده است که ابتدا با حرف C لاتین نشان داده می‌شد.»
بنابراین؛ در زمان‌های قرون وسطی، علامت به نماد پاراگراف [¶] (به نام پیکرو، پیچک و یا پاراف) تبدیل شد و در نهایت به تقطیع پاراگراف‌بندی امروزی تبدیل شد که اکنون فقط و فقط با «شکستن خطوط و تورفتگی‌ها» نشان داده می‌شود. (در قرن هفدهم، بند یا همان پاراگراف‌تورفتگی به پاراگراف استاندارد در نثر کشورهای غربی تبدیل شد). این تورفتگی در اصل توسط چاپ‌گرهای اولیه درج شده بود تا فضایی برای شفافیت و روشنایی حروف بزرگ داشته باشند که برای راهنمایی پاراگراف‌ها استفاده می‌شدند.
هدف و مقصود از تقطیع پاراگراف‌بندی
امروزه از تقطیع پاراگراف‌بندی نه تنها برای سهولت چاپ‌گرها استفاده می‌شود بلکه برای آسایش و راحتی خوانندگان متون نیز استفاده می‌شود. پاراگراف‌هایی که بیش از حد طولانی باشند، خوانندگان را با موانع و سدهای متنی متراکمی مواجه می‌کند تا از آن‌ها به سختی عبور کنند. برای درک کامل؛ زمان درج شکستن پاراگراف یا تقطیع پاراگراف‌بندی، دانستن این نکته بسیار مفید است. یک پاراگراف مجموعه‌ای از جملات نزدیک به هم است که یک ایدۀ مرکزی را برای خواننده ایجاد می‌کند. در این روند، به نوع نوشته‌ای که انجام می‌دهید، موضوع مقاله یا داستانی که شما می‌نوسید بستگی دارد، گاهی پاراگراف‌ها می‌توانند در نوشتار شما طولانی‌تر یا کوتاه‌تر نیز باشند.
هنر ایجاد تقطیع پاراگراف را [پاراگراف‌بندی] نیز می‌نامند و یا به عبارت دیگر «عمل تقسیم‌بندی یک متن را به پاراگراف‌بندی» تقطیع پاراگراف‌بندی گویند. در همین‌حال؛ دیوید روزنواسیر و جیل استیفن در (فن نویسندگی تحلیلی) می‌گویند تقطیع پاراگراف‌بندی «نوعی از مهربانی به خوانندگان و مخاطبان شماست» زیرا این روند اهداف و تفکر شما را به بخش‌های قابل کنترل و مدیریت‌شده تقسیم می‌کند. دیوید و جیل در این مورد می‌افزایند که «تقطیع پاراگراف‌بندی مکرر، نقاط استراحت مناسبی را برای خوانندگان فراهم می‌کند تا خوانندگان بتوانند دوباره به تفکر خود برای ادامه متن بازگردند.»
در این‌حال؛ پاراگراف‌ها در زمان‌های گذشته طولانی‌تر از امروز بودند، اما با ظهور فضای اینترنتی که به خوانندگان امکان دست‌رسی به میلیون‌ها منابع اطلاعاتی و معلوماتی را داده است-خوانندگان به راحتی می‌توانند از میان این همه منابع سبک‌های ساده‌تری را انتخاب کنند. از این‌رو؛ پاراگراف‌ها به طور فزاینده‌ای نسبت به قبل کوتاه و مختصر شده‌اند. برای مثال؛ سبک این وب‌سایت این است که پاراگراف‌ها را بیش‌تر از دو تا سه جمله نمی‌سازد، از [کتاب راهنمایی مرغ دریایی کوچولو] یک کتابی مرجع دستور زبان و صوری است که به طوری گسترده در بسیاری از دانشگاه‌های دنیا تدریس می‌شود. این کتاب عمدتاً شامل پاراگراف‌های دو تا چهار جمله‌ای است.
استفادۀ صحیح از تقطیع پاراگراف‌بندی
براساس توصیه‌های آزموزشگاه نویسندگی آنلاین دانشگاه پوردو اوول (Purdue OWL) که یک منبع نوشتاری آنلاین است و توسط دانشگاه پوردو منتشر می‌شود، چنین می‌گوید: «در هر جمله‌بندی طولانی بایستی از پاراگراف‌های جدیدی کار بگیرید» از جمله:
وقتی که مقدمه‌نویسی را به اتمام می‌رسانید و یا هم نتیجه‌گیری خود را شروع می‌کنید
وقتی که خوانندگان و مخاطبان شما نیاز به مکث و وقفه دارند
وقتی که برای تقابل اطلاعات یا ایده‌ها و نظریه‌ها می‌نوسید
وقتی که یک ایده یا نکتۀ جدیدی را شروع می‌کنید
به عنوان مثال؛ داستانی که در هفتم جولای سال ۲۰۱۸ میلادی به روزنامه نیویورک تایمز منتشر شد در آن (کره شمالی پس از گفت‌وگو با مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا از رفتارهای «اوباش‌گونه و اراذل‌گونۀ» آمریکا انتقاد کرد). در این‌میان؛ گفتوگوهای سطح بالا بین مقامات آمریکایی و کره شمالی در مورد خلع سلاح هسته‌ای کره شمالی – موضوعات بسیار پیچیده‌ای را پوشش می‌دهد. با این‌حال؛ این داستان حاوی پاراگراف‌هایی بود، اما بیش از دو یا سه جمله‌ای نبود که هر کدام واحدهای اطلاعاتی مستقلی را ارائه می‌کند و با اصطلاحات انتقالی به هم وصل می‌شوند. به عنوان مثال؛ در بند دوم مقاله چنین آمده است:
«علی‌رغم انتقادهای تند؛ وزارت خارجه کره شمالی گفت رهبر این کشور، آقای کیم جونگ اون، هم‌چنان می‌خواهد که با رئیس جمهور ترامپ در جریان نشست سران دو کشور در سنگاپور به ۱۲ ماه جون؛ «یک روابط دوستانه و اعتمادمحور» بین دو کشور را ایجاد کند. این وزارتخانه هم‌چنین گفته است که کیم جونگ نامه‌ای شخصی به آقای ترامپ نوشته و واژۀ (اعتمادسازی) بین دو کشور را تکرار کرده است». و هم‌چنان در بند سوم مقاله چنین آمده است:
«هردو طرف سابقۀ انحراف بین گفتوگوهای تند و مصالحه را دارند. ترامپ برای مدت کوتاهی نشست سنگاپور را به دلیل آن‌چه‌که او «عداوت و خصومت آشکار» از سوی کره شمالی می‌خواند لغو کرد، اما پس از دریافت آن‌چه را که او در (نامه بسیار زیبا) از سوی آقای کیم جونگ اون خواند، دوباره از حضورش در نشست سنگاپور اعلام آمادگی کرد.»
اکنون، خوب توجه داشته باشید که پاراگراف اول چگونه شامل یک موضوع اطلاعات مستقل است: علی‌رغم این‌که نوعی انتقاد در (پاراگراف اولی مقاله توضیح داده شد)، دو طرف درگیر مذاکرات خلع سلاح هسته‌ای هستند و حداقل یکی از طرفین که عبارت از کره شمالی است، خواهان حفظ روابط دوستانه است. پاراگراف بعدی با عبارت‌های انتقالی – دو طرف و حرف – با پاراگراف اولی ملحق شده است. اما یک موضوعی کاملاً متفاوت را پوشش می‌دهد که شامل تاریخ روابط پرتنش بین دو طرف می‌شود.
پاراگراف‌ها تقریباً از نظر اندازه برابر با [-] «خط تیره» هستند و هردو، دو جمله‌ای هستند، در حالی که پاراگراف اولی شامل ۵۲ کلمه است و پاراگراف دومی از ۴۸ کلمه تشکیل شده است. شکستن پاراگراف‌ها به هر طریق دیگری برای خوانندگان گیج‌کننده و آزاردهنده بوده است. پاراگراف اول به وضوح به وضعیت کنونی بین دو کشور اشاره دارد، در حالی که پاراگراف دومی به تاریخ پرفراز و نشیب این دو کشور می‌پردازد.
تأملی در مورد تقطیع پاراگراف‌بندی
جان فاستیر، نویسنده کتابی «مهارت‌های نویسندگی در روابط عمومی؛ سبک و فنون در مسیر اصلی و رسانه‌های اجتماعی» می‌گوید، تقطیع پاراگراف‌ها به نویسنده اجازه می‌دهد که موضوع بحث را تغییر دهد، به چشمان خواننده نرمش و استراحت ببخشد. فاستیر می‌گوید وقتی که متن از یک نقطه به نقطه دیگری حرکت می‌کند و از هدف اصلی منحرف می‌شود، همان لحظه زمان شکستن و تقطیع پاراگراف است:
«با این‌حال؛ بیش‌تری از این موارد به سبکِ انتشار یا سند و به عرض ستون‌ها بستگی دارد. برای کارهای چاپی به سبک خبری و مطبوعاتی، با استفاده از قالب‌های دو یا چند ستونی لازم‌الاجرا است که معمولاً بعد از هر جمله دوم یا سوم به شکستن پاراگراف نیاز است. مثلاً در هر ۵۰ تا ۷۰ کلمه اقدام به تقطیع پاراگراف از بهترین روش ساده‌نویسی است.»
جان فاستیر می‌افزاید که برای گزارش‌های تک ستونی، کتاب، کتاب‌های راهنمایی و دستوری، بروشور و جزوه، معمولاً بهتر است که پاراگراف‌های کمی طولانی‌تر با طول چهار یا پنج جمله‌ای داشته باشیم. بنابراین؛ بسیاری از این موارد به مخاطبان و رسانه‌ای که اثر شما در آن منتشر می‌شود بستگی دارد. در نهایت؛ اگر به خاطر داشته باشید که هر پاراگراف بایستی یک موضوع واحد را مورد بحث قرار بدهد و قبل از هر موضوع جدید باید از شکستن و تقطیع پاراگراف استفاده کنید. با این‌حال؛ نوشته‌ی شما به گونۀ سلیس‌محور تداوم پیدا می‌کند و به خواننده کمک می‌کند که نوشته‌های شما را به شیوه‌ای بسیار منطقی و بدون زحمت ادامه دهد تا بتواند بدون زور زدن به خطوط آخر برسد و ارائه نظر داشته باشد.
دکتر ریچارد نوردکوئیست؛ نویسنده؛ ویراستارحرفه‌‌‌ای؛ منتقد ادبی؛ آموزگار زبان انگلیسی و بدیع و بیان است. ریچارد کارشناسی ادبیات انگلیسی از دانشگاه ایالتی نیویورک دارد و ماستری ادبیات نوین زبان انگلیسی به لهجه آمریکایی از دانشگاه لیستر می‌باشد. او در سال ۱۹۹۰ میلادی دکتری فلسفه را در رشته بدیع و بیان و ادبیات زبان انگلیسی از دانشگاه جورجیا به دست آورد. ریچارد هم‌چنین ادبیات لهجه بریتانیایی را در دانشگاه ناتینگهام خوانده است. دکتر نوردکوئیست اکنون استاد بازنشستۀ علم بدیع و بیان و ادبیات زبان انگلیسی از دانشگاه جورجیا است. او در طول ۳۵ سال تحصیلاتش در دانشگاه، درس‌های از جمله نویسندگی زبان انگلیسی؛ صرف و نحو؛ ارتباطات تجاری؛ نویسندگی خلاق غیرداستانی و ادبیات تدریس کرده است. آقای نوردکوئیست هم‌چنان به عنوان مدیر مرکز نویسندگی دانشگاه و در سمت‌های معاونت دانشگاه جورجیا نیز خدمت کرده است.
